Training & Consultancy

Psychologische trainingen en advies (op individueel-, team- en/of organisatieniveau)
Het kan gebeuren dat men het idee heeft niet in staat te zijn om eigen talenten, motivaties en prestaties of die van een groep (bijvoorbeeld een team, een afdeling of een organisatie) volledig tot z’n recht te laten komen. Te denken valt aan het werk of samenwerken van manager(s), coach(es), professional(s), specialist(en), student(en), beroepssporter(s) of –muzikant(en). Ook kan het algemeen functioneren worden bemoeilijkt door belemmerende psychische factoren en is individuele coaching of een teaminterventie geïndiceerd.

Psychische factoren die op individueel niveau belemmerend kunnen zijn, zijn o.a.:

weinig zelfvertrouwen;
een teveel aan spanning (wedstrijdspanning/plankenkoorts/examenvrees);
slecht kunnen concentreren;
niet weten vanuit welk motief gehandeld wordt en met welk doel;
geblokkeerd worden door emoties en cognities.

Psychische factoren die op groepsniveau niveau belemmerend kunnen zijn, zijn o.a.:

weinig (zelf)sturend vermogen;
spanning en weerstand bij verander- en/of fusietrajecten;
tekort schieten in de communicatie tussen de leiding/coach en de uitvoerders/teamgenoten/collega’s;
tekort schieten in competenties zoals bijvoorbeeld communicatief vermogen van de groepsleden;
niet weten vanuit welk motief gehandeld wordt en met welk doel;
geblokkeerd worden door emoties en cognities.

Visie
Persoonlijkheid als fundament
In het algemeen wordt het aannemelijk geacht dat psychologisch inzicht kan leiden tot verbetering van prestaties. Eigenlijk lijdt dit nergens twijfel. Zowel in het bedrijfsleven als ook in de wereld van de topsport, kunst of andere plaatsen waar men probeert te komen tot topprestaties, accepteert men meer en meer de inmenging van psychologische interventies om de eigen activiteiten te optimaliseren, zowel procesmatig als productmatig. Met andere woorden, organisaties worden doorgelicht om het talent of de aanwezige talenten beter te kunnen ‘dienen’, maar ook het talent wordt begeleid om zijn of haar prestaties te helpen verbeteren. Men ontkent niet langer de positieve bijdrage die geleverd kan worden door psychologische ondersteuning. En daar waar nog geprotesteerd wordt, lijken deze protestgeluiden vooral te komen vanuit de hoek van de gevestigde orde die bang is zijn invloed te verliezen en die niet inziet dat naast ervaringsinzichten ook objectieve, externe en wellicht wetenschappelijke bijdragen iets kunnen toevoegen. Maar het één hoeft het ander niet uit te sluiten. Beter gezegd, de verschillende visies hebben elkaar nodig.

Het gaat in de reguliere psychologische ondersteuning bij topprestaties (denk o.a. aan de mental coach bij artiesten en de sportpsycholoog bij topsporters) om het aanleren van mentale vaardigheden, waarbij men over het algemeen uitgaat van de gedachte dat aangeleerde vaardigheden een transferwaarde hebben naar andere toepassingsgebieden in iemands leven. Te denken valt dan o.a. aan ontspannings- en ademhalingsoefeningen, cognitieve technieken, zelfspraak, visualisatie, concentratieoefeningen en autogene training. Wij gaan er echter vanuit dat in het werken met talenten het eerder van belang is om in de basis van de persoonlijkheid te trainen, coachen en sturen, zodat aangeleerde vaardigheden zijn transfer kunnen hebben naar de te leveren prestatie. Op deze manier wordt als het ware eerst een persoonlijkheid of persoonlijkheidsgebied gevormd dat vervolgens kan dienen als fundament voor een duurzame en consistente prestatie en waaraan de aan te leren technieken zich beter kunnen hechten. In het kort komt het er dus bij het geven van psychologische adviezen op neer dat op de eerste plaats het inzicht in eigen sterke en minder sterke persoonlijkheidstrekken wordt vergroot en ten tweede dat de psycholoog samen met de betrokkene hierin een optimalisatie zoekt. Vervolgens kan vanuit de gevonden optimale situatie (lees: geestelijke balans of stabiliteit) worden geprobeerd om essentiële mentale vaardigheden aan te leren.

Bewustzijn
Daar waar in de top cognitieve verschillen niet meer van doorslaggevende betekenis zijn en ook elk talent in zijn of haar studie of opleiding leert wat concentratie, aandacht e.d. inhouden, moet worden gezocht naar het diepste fundament waarop succes en gelukservaringen rusten. Dit fundament noem ik het bewustzijn. Het risico van mentale training is namelijk dat het aangeleerde trucje teveel aandacht wegneemt en contraproductief werkt. De manager, sporter of muzikant gaat zich teveel focussen op de aangeleerde trucjes en blijft daarmee ‘vastzitten’ in het hoofd en blijft dus weg bij de intuïtie, het ‘gevoel’, het gebied waarin het aangeboren talent schuil gaat. Immers dat wat in het verstand zit, is slechts aangeleerd en dient ter verfijning van het talent. Maar om dat talent te kunnen verfijnen zal dit talent onder de verdrukking van de ratio vandaan moeten komen. Dat is de kern van de psychologische ondersteuning. De essentie van psychologische ondersteuning kan derhalve worden teruggebracht tot het in balans brengen van het gevoel (intuïtie, talent e.d.) en het verstand (bijvoorbeeld aangeleerde copingstrategieën e.d.). Eerst in de persoonlijkheid, vervolgens gespecificeerd naar de te leveren prestatie.

Dus wie wil presteren zal daar zo min mogelijk aan moeten denken!

De rode lijn in al onze trainingen, is het (zelf) ontdekken van talenten en het coachen van talenten om de arbeidsmarkt effectief te benaderen, dan wel de nieuwe functie zo maximaal en duurzaam mogelijk te laten invullen. In diverse organisaties is nu al een verschuiving merkbaar van competentiegerichtheid naar het scouten en benutten van talenten. Bij verschillende ontwikkelinstituten, waaronder universiteiten en hogescholen, is men daar druk mee bezig.

Methode
Therapeutische groepstrainingen

Psycho-educatieve training
In deze groepstraining wordt getracht deelnemers die op meerdere levensgebieden problemen hebben, vaardigheden aan te leren met betrekking tot het vergroten van coping- en sociale mogelijkheden, het verhogen van het zelfwaarderingniveau en het vergroten van de assertiviteit. Dit zal bijdragen aan het afnemen van (vaak gesomatiseerde) klachten, (latente) somberheidklachten en een afwachtende en vermijdende handelingsstijl. Tevens zal dit een positieve invloed hebben op het succes van het activerings- en/of arbeidstraject (te meten in meer en snellere toeleiding naar de arbeidsmarkt). Deze interventie kan dus naast een therapeutisch instrument ook worden gezien als een voorschakeltraject voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, waarin de doelgroep als het ware ‘rijp’ gemaakt wordt voor een vervolgtraject (sociale activering, opleiding, werk) door ze gedragsalternatieven aan te bieden, (sociale) vaardigheden te leren (die ook in het arbeidsleven van belang zijn), ingeslepen cognities en denkpatronen te helpen wijzigen en anders met stress te leren omgaan. Het gaat in deze training om een directieve en inzichtgevende benadering.

Leefstijltraining voor specifieke doelgroepen, waaronder (werkloze) jongeren en ouderen (i.s.m. een aanbieder van een professioneel fitheidsplan)
In deze training staat de verhoging van de mentale én fysieke gezondheid en weerbaarheid centraal. Deze interventie kan evenals de psycho-educatieve training worden gezien als een therapeutisch instrument . Bijvoorbeeld voor mensen met psycho-sociale en leefstijlproblemen of als voorschakeltraject voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, waarin de doelgroep als het ware ‘rijp’ gemaakt wordt voor een vervolgtraject (sociale activering, opleiding, werk). Door middel van een combinatie van een fysiek en psychologisch reconditioneringsprogramma, worden de deelnemers in groepen letterlijk in beweging gebracht.

LRT (Leergerichte Reïntegratie-georienteerde Training)
Deze training is ontwikkeld voor mensen die een zogenaamde afstand tot de arbeidsmarkt ervaren. De training kan echter ook ingezet worden voor mensen die, om welke reden dan ook, in mindere mate deelgenoot zijn geworden van het algemeen maatschappelijk verkeer. Te denken valt dan aan ex- delinquenten, vroegtijdig schoolverlaters, vrouwen in blijf –van- mijn- lijf-huizen etc. De focus in deze training ligt op zelfbewustzijn, zelfontplooiing en zelfverantwoordelijkheid. Er wordt gewerkt aan thema’s als zelfbeeld, zelfvertrouwen, zelfwaardering en zelfrespect. Er wordt daarbij veel aandacht besteedt aan bewustwording van patronen en overtuigingen om te laten zien waar en waarom deze zich hebben gevormd en hoe die het huidige leven nog steeds kunnen beïnvloeden.
In de ochtenden zijn de bijeenkomsten gericht op de theoretische benadering van de genoemde thema’s. ‘s Middags worden er door externe deskundigen praktijkworkshops aangeboden waarbij steeds weer de link gelegd wordt met de theorie. Men gaat daarbij ervaren hoe men geneigd is om zich vast te houden aan inadequate overtuigingen en hoe lastig het is - of hoe eenvoudig soms ook - om uit de comfortzone te komen. Zo leert men om andere gedragsalternatieven te benutten. Voor deze vorm, het combineren van theorie en ervaringsgericht leren, is gekozen omdat op deze manier de aangeboden thema’s beter beklijven en kunnen worden toegepast in het dagelijkse leven. De duur van het traject kan variëren van 3 tot 5 weken en de training wordt 2 dagen per week gegeven van 9.00 tot 15.00 uur. De frequentie kan overigens op verzoek van de deelnemers of de opdrachtgever worden aangepast.

Mindfulnesstraining
Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT of ook wel aandachtgerichte cognitieve therapie genoemd) en Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR oftewel aandachttraining).
Mindfulness verwijst naar een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment. Het gaat hierbij dan om het aangaan van een accepterende relatie met wat er zich nu aanbiedt aan onvermijdelijke negatieve en positieve ervaringen.
In MBCT en MBSR wordt mindfulness (het richten van de aandacht) als vaardigheid aangeleerd bij de behandeling van o.a. piekeren, burnout, chronische en recidiverende depressies, maar ook bij fobieën, PTSS en chronische pijn.
Door middel van mindfulness leert men (storende) gedachten vroegtijdig te herkennen en op een effectieve wijze met deze (soms) onvermijdelijke gedachten om te gaan. Tevens biedt het een manier om afgesneden gevoelens toe te laten en te herintegreren in de gehele persoon. Voor ernstig getraumatiseerde personen dient in een afzonderlijke intake te worden bepaald of de training geïndiceerd is of niet. Soms kan deelname aan de therapie worden afgeraden. De therapie zal in de vorm van een training, bestaande uit theorie en praktijkoefeningen, ongeveer één uur duren per sessie en zal groepsgewijs worden verzorgd (groepsgrootte varieert van 5 tot 10 personen).

Algemene individuele en groepsgerichte coachingstrajecten en team- en organisatie-interventies
Individuele Coaching
Coaching kan worden gezien als een middel voor de individuele beroepsbeoefenaar om kennis, vaardigheden en attitudes te bevorderen en/of te vergroten. Door de toenemende complexiteit van taken en functies binnen veranderende organisaties is er vaak behoefte aan een update van bestaande beroepsrelevante kennis en vaardigheden ten behoeve van (in dit geval) moeilijk plaatsbare kandidaten. Met de uitbreiding van kennis en vaardigheden wordt ook de attitude ten aanzien van het werk en de werkzaamheden op het persoonlijk vlak beïnvloed. Daarmee is coaching ook gedefinieerd als een persoonlijk ontwikkelingsproces.

De individuele coaching kent vier fasen:

In de diagnostische fase wordt de bestaande werksituatie en uitoefening geanalyseerd (op inhoud, omstandigheden, arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden).
In de veranderingsfase wordt aandacht besteed aan de persoonlijke mogelijkheden en beperkingen in termen van gewenste arbeidssituatie en arbeidssatisfactie.
In de zoekfase wordt gekeken naar wat de persoon nodig heeft aan (extra) vaardigheden en kennis om de gewenste situatie (een nieuw perspectief op beroepsuitoefening) te bereiken. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de attitude ten aanzien van werk in de huidige – en in de gewenste beroepssituatie.
In de profileringsfase wordt een concreet individueel coachingsplan opgesteld om de gewenste doelen te bereiken. In een aantal stappen wordt beschreven wat het individu gaat ondernemen, waarbij tussentijdse begeleiding en evaluatie van leerdoelen een belangrijke plaats zullen innemen.

Groepscoaching
Het coachen van een groep beroepsbeoefenaars richt zich op bevordering en/of vergroting van de vaardigheden om innovatieve methodieken te implementeren. Door een toenemende complexiteit van taken en functies binnen een veranderende organisatie is er vaak behoefte aan een update van bestaande beroepsrelevante kennis en vaardigheden ten behoeve van bijv. moeilijk plaatsbare kandidaten op dan wel richting de arbeidsmarkt. Met de uitbreiding van nieuwe kennis en vaardigheden wordt ook de (persoonlijke) attitude ten aanzien van werkprocessen, werkzaamheden en collegae beïnvloed. De groepscoaching kent een vijftal fasen:

In de diagnostische fase wordt aandacht besteed aan de huidige werkprocessen en onderlinge communicatie in de vorm van een groepsanalyse van arbeidsinhoud, arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden.
In de zoekfase wordt gekeken naar voorstellen voor verbetering en/of verandering van de bestaande arbeidssituatie.
In de trainingsfase maken de groepsleden kennis met nieuwe interventiemethodieken ten behoeve van hun cliëntengroep. De groep oefent onder begeleiding met een aantal casussen die speciaal voor de beroepsgroep zijn samengesteld.
In de profileringsfase wordt per groepslid een profiel opgesteld waarin de beoogde doelen gericht op het toepassen van nieuwe methodieken op korte en lange termijn worden beschreven; de profielen worden in de groep besproken en van commentaar voorzien.
In de begeleidings- en nazorgfase gaat het om het opstellen van een systeem voor intercollegiale toetsing (wat zijn de ervaringen met nieuwe methodieken) en om aandacht voor het eigen ethisch handelen (wat betekent het werken op een nieuwe, andere manier voor de groep en voor de individuele groepsleden).

(H)erkennen van en omgaan met psychische problematiek
Dit is een training voor functionarissen die in hun werk regelmatig te maken hebben met psychische problematiek bij cliënten. Te denken valt aan medewerkers van politie en justitie als ook aan consulenten en klantmanagers op het gebied van arbeidsreïntegratie en bij de gemeentelijke overheid die in de begeleiding van hun klanten soms stuiten op onaangepast gedrag. In de training zal een kort overzicht gegeven worden van mogelijke psychische problematiek en eventuele oorzaken en ontstaansfactoren. Ook zal ingegaan worden op het omgaan met die problematiek. Daarnaast zal er aandacht besteed worden aan het herkennen van psychische problematiek en het aanleren en oefenen van gedrag en communicatie door middel van rollenspellen. Onderwerpen die aan bod komen, zijn dus: hoe heeft het zover kunnen komen, kort overzicht van de psychische problematiek aan de hand van de DSM V, de houding van de functionaris en oefeningen. De training kan ook gegeven worden als incompany training

De training bestaat uit twee delen. In het eerste deel zal de psychische problematiek qua kenmerken, ontstaansfactoren en verschijningsvormen aan de orde komen. Daarnaast zal gekeken worden naar de meest adequate houding in reactie op psychologisch inadequaat gedrag door de houding en attitude van de functionaris zelf te onderzoeken en mogelijk aan te passen wanneer deze zelf zal moeten leren omgaan met mensen die anders zijn in denken en doen om de effecten van hun begeleiding te kunnen optimaliseren.

Het tweede deel van de cursus zal vooral gaan over het juist leren inschatten van psychische problematiek aan de hand van casussen (o.a. met behulp van videofragmenten) en het oefenen en aanleren van adequaat gedrag en communicatie door middel van rollenspellen.
Het eerste deel is meer theoretisch gericht, het tweede deel meer praktisch, waarbij moet worden opgemerkt dat beide delen een actieve rol eisen van de deelnemers.

Team- en organisatie-interventies
Hier gaat het om onderzoek en coaching van organisaties, teams en hun teamleden op de werkplek. Alles met het doel het individueel en groepsfunctioneren te optimaliseren. Crisis-management maakt hier deel vanuit. De volgende instrumenten worden ingezet:

analyse arbeidsomgeving, kernkwaliteiten, intenties en doelen: wel of niet geschikt voor het individu of de groep;
gedragsindicatoren: minimumeisen aan het individu of de groep;
protocol tussentijdse- en eindbeoordeling functioneren individu of de groep;
evaluaties.

Met bevlogenheid naar productiviteit (een cursus over geluk in arbeid)
In deze cursus wordt aangetoond dat er een verband bestaat tussen bevlogenheid en effectiviteit. De training kan enerzijds als een opkikker of wake-up-call dienen voor het individueel functioneren maar tevens voor het functioneren van de organisatie als geheel. Alles met het doel de arbeidssatisfactie en daarmee de productiviteit te verhogen.
Centrale vraag is dan: ‘Werk ik of werken wij nog wel met plezier en behaal ik of behalen wij daardoor of desondanks wel het beoogde rendement’. Termen als ‘flow’ (bevlogenheid), ‘arbeidsvreugdebronnen’ , mindfulness, geluk, burnout en optimaliteit (productiviteit) worden behandeld. Alles vanuit een pragmatisch én wetenschappelijk perspectief.

Groepsdynamica
Net zoals een individu een set is van waarden, ideeën, ervaringen, drijfveren en emoties, is een team of organisatie dat evenzo. Alleen is de variatie groter. En daar waar het individu zichzelf zal moeten regisseren, is dat bij een team de taak van de manager. Een werknemer zal zichzelf vanuit zijn kracht en talent moeten inzetten, een manager zal dat moeten doen bij zijn teamleden. Dus de manager zal zijn team niet moeten benaderen als eenheidsworst. Hij zal zijn team ervan moeten doordringen dat ze genuanceerd naar elkaar moeten leren kijken. Ze moeten elkaars (psychische) sterkten en zwakten kennen en respecteren.

Kenmerken van groepsdynamica:

De manager is in contact met elke werknemer afzonderlijk maar ook met het team als een geheel.
Authenticiteit en congruentie van de organisatie en de werknemer zijn van belang.
De manager en werknemers beïnvloeden elkaar continue.
Er moet sprake zijn van wederkerigheid.
Omgang is een bi-directioneel proces.

Groepsdynamica speelt zich af op vijf niveaus. Op deze niveaus kun je interveniëren:

inhoudsniveau (het wat en waarom);
procedureniveau (het hoe);
interactieniveau (wat gebeurt er tussen de deelnemers/actoren);
bestaansniveau (wat gebeurt er in ieders binnenwereld);
context (wat komt van buiten de groep naar binnen, dus ook alles wat geen onderdeel is van de groep maar wel aanwezig is in het proces).